The Paris Review Interviews, volume 1

Jacy są pisarze? Co ich wyróżnia spośród reszty społeczeństwa? Na Goodreads, na przykład, będą to ci ludzie, którzy piszą sekcje 'O mnie' w trzeciej osobie, a nie w pierwszej jak zwykli ludzie. Jednak, zawsze byłam przekonana, że bycie pisarzem to jednak coś więcej.

Gdy byłam młodsza (dużo młodsza) wydawało mi się, że pisarze są jakąś osobną kastą ludzi. Nie możesz po prostu 'zostać' pisarzem. Pisarzem musisz się urodzić. W Polsce nie można iść na studia pisarskie, bo uważa się, że pisanie to nie jest coś czego można kogoś nauczyć. Pisanie pochodzi z boskiego natchnienia, a nie z jakichś mozolnych ćwiczeń warsztatowych (ale szkoły muzyczne i artystyczne kształcą pianistów i malarzy i nikt się nie buntuje przeciw temu). Pisanie w żadnym wypadku nie może być traktowane jak rzemiosło; pisanie to sztuka. Myślę, że to jest jeden z powodów, dla których polska literatura jest tak jaka jest. Polega ona raczej na złotych samorodkach, niż na złotej żyle, którą można być eksploatować.

 

A ja chcę wiedzieć wszystko o pisarzach i o procesie pisarskim. Naprawdę wszystko! Ten zbiór wywiadów dostarczył mi przez to mnóstwo przyjemności. Pisarze przychodzą i wyznają, co robią i jak to robią (aczkolwiek, niektórzy robią to szczególnie niechętnie, jak taki Hemingway poirytowany tym, że zadaje się mu pytania). Mogłabym wypełnić całą tę recenzję cytatami, które tak sumiennie podkreślałam w moim egzemplarzu, ale to zajęłoby niesłychanie dużo czasu. Ostateczna konkluzja jest taka, że nie ma jednego poprawnego sposobu na pisanie. Każdy pisarz, z którym przeprowadzono wywiad w tym zbiorze, przeczył innemu pisarzowi w którymś momencie.

Wolno ci czytać, gdy piszesz, lub nie wolno. Wpłynie to negatywnie na twój styl, albo pozytywnie. Albo w ogólnie wpłynie.Musisz pisać na świeżo, gdy emocje są żywe jeszcze albo jednak poczekaj aż ci się wszystko w głowie uleży i będziesz mógł ocenić na chłodno. Musisz znać historię literatury na wylot, albo możesz być dyletantem, który przeczyta Madame Bovary po raz pierwszy w życiu w wieku czterdziestu lat (w tej roli Kurt Vonnegut). Musisz pokazywać ludziom swoją twórczość na różnych etapach procesu pisarskiego, albo nigdy przenigdy nie wolno niczego nikomu pokazywać, zanim produkt nie jest ukończony. Musisz wymyślać nowe metafory i być kreatywny, lub wręcz przeciwnie - używaj tylko starych i uznanych metafor, bo tylko te są prawdziwe (Jorge Luis Borges). Nie możesz pisać literatury społecznie zaangażowanej, albo możesz, albo może nawet powinnaś. I tak dalej.

Odnalazłam się po trochu w każdym z tych pisarzy. Fantazjowałam o wydaniu własnej książki. Gdy pisarze mówią o tym jak zaczęli pisać, to brzmi to całkiem zwyczajnie, jak coś co może zrobić każdy z nas. Już nie wydają się jakimiś monumentalnymi postaciami spoglądającymi z góry na nas maluczkich, wydają się przeciętnymi ludźmi, którymi byli kiedyś, zanim zostali AUTORAMI.

Myślę, że moim ulubionym wywiadem tego zbioru, był, o dziwo, wywiad z redaktorem Robertem Gottliebem, który pracował z takimi autorami jak Doris Lessing, Toni Morrison czy Le Carre. To był chyba najbardziej szczery i jednocześnie najbardziej fascynujący wywiad ze wszystkich. Bo widzicie, problem z pisarzami jest taki, że są oni pisarzami. Nawet gdy starają się nie pozować, nie mogą przestać być pisarzami. W końcu zaczynają pisać samych siebie, bo tacy są i tym się zajmują w życiu. Czasem stają się swoimi własnymi tworami.